برای خودرو روانکارهای گوناگونی به‌کار گرفته می‌شود. به دلیل استفاده از گیربکس دستی در بسیاری‌از محصولات دو خودروساز بزرگ کشور، می‌توان واسکازین را به عنوان یکی از مهم‌ترین روانکارهای عمده خودروهای موجود در جاده‌های ایران دانست. در یک خودرو قطعات گوناگون با هماهنگی کار می‌کنند که البته فعالیت این قطعات در کنار یکدیگر موجب افزایش دما و اصطکاک می‌شود. به منظور جلوگیری از آسیب دیدگی قطعات مختلف پیشرانه از روغن‌های مختلفی استفاده می‌شود که یکی از شاخص‌ترین آن‌ها روغن واسکازین یا گیربکس است. در ادامه به بررسی روغن واسکازین و تفاوت‌های آن با روغن‌موتور می‌پردازیم.
آشنایی با واسکازین
گیربکس خودرو دارای بخش‌های متحرک زیادی است که کارکرد آن‌ها در کنار یکدیگر گرما و اصطکاک زیادی تولید می‌کند. به منظور روانکاری، افزایش طول عمر قطعات و همچنین کاهش دما و اصطکاک از روغنی استفاده می‌شود که در قدیم با نام روغن واسکازین شناخته می‌شد.
نام این روغن از کلمه روسی به‌معنای روغن دنده گرفته شده و اگرچه امروزه اکثر افراد آن را با نام روغن گیربکس یا جعبه‌دنده می‌شناسند اما هنوز هم نام روغن واسکازین بین تعمیرکاران و عموم مردم به‌کار می‌رود.
به این ترتیب روغن گیربکس و واسکازین تنها در لغت با یکدیگر تفاوت دارند و هر دو در عمل مشابه همدیگر هستند. وظیفه اصلی این روغن کاهش دما و استهلاک و افزایش طول عمر قطعات گیربکس خواهد بود. اگر این دو روغن را با یکدیگر مقایسه کنید شاید تفاوتی بین آن‌ها نبینید اما این‌طور نیست.
روغن واسکازین به‌طور خاص به منظور حفاظت و روانکاری از گیربکس‌ها طراحی شده‌اند درحالی‌که روغن‌موتورها ویژگی‌های مخصوص خود جهت روانکاری قطعات مختلف پیشرانه از جمله یاتاقان‌ها را برعهده دارند.
علاوه بر این تفاوت مهم روغن‌موتور و روغن گیربکس به میزان گرانروی یا ویسکوزیته آن‌ها مربوط خواهد شد. گرانروی یا ویسکوزیته به مقاومت یک مایع در برابر جاری شدن گفته می‌شود. هرچه گرانروی روغن بیشتر باشد غلظت آن نیز بیشتر خواهد بود. برای محافظت از بخش‌های مختلف گیربکس از روغنی با ویسکوزیته ویژه استفاده می‌شود.
حفاظت از روانکار گیربکس
تاکنون مقالات گوناگونی درباره زمان تعویض روغن گیربکس و همچنین زمان تعویض لوازم مصرفی خودرو منتشر شده است. برخی مالکان به اشتباه تصور می‌کنند روغن گیربکس نیازی به تعویض ندارد اما عدم‌توجه به کیفیت روغن واسکازین و عدم تعویض آن در درازمدت آسیب‌های زیادی به گیربکس خودرو وارد خواهد کرد.
سازندگان خودروهای مجهز به گیربکس اتوماتیک توصیه کرده‌اند که روغن گیربکس را باید در فواصل کارکرد منظم تعویض کرد. روغن گیربکس‌های اتوماتیک می‌تواند در نهایت بخار شده و کیفیت خود را از دست بدهد.
درصورتی‌که خودرو در ترافیک‌های شهری زیاد رانده شده یا به‌طور مکرر محموله‌های سنگین را یدک بکشد این فرایند سریع‌تر رخ خواهد داد. دلیل از دست رفتن کیفیت روغن گیربکس نیز گرمای تولیدی به خاطر اصطکاک قطعات گیربکس است.
از آنجایی که روغن گیربکس مسئول عملکرد نرم قطعات داخلی گیربکس بوده بنابراین خرابی روغن می‌تواند باعث سختی تعویض دنده‌ها شود. اکثر خودروسازان می‌گویند روغن گیربکس‌های اتوماتیک را باید هر ۱۰۰هزار تا ۱۶۰هزار کیلومتر تعویض کرد؛ اما برخی مکانیک‌ها معتقد هستند بهترین زمان تعویض روغن گیربکس کمتر از کارکرد یاد شده است.
در حقیقت برخی افراد می‌گویند روغن گیربکس‌های اتوماتیک را باید بین هر ۵۰هزار تا ۸۰هزار کیلومتر تعویض کرد. اما اوضاع برای گیربکس‌های دستی کمی متفاوت است و اکثر خودروسازان توصیه می‌کنند روغن گیربکس‌های دستی را هر ۵۰هزار تا ۱۰۰هزار کیلومتر تعویض کنید.
برای اینکه بتوانید اطلاعات دقیق‌تری درباره بهترین زمان تعویض روغن گیربکس خودرویتان داشته باشید، باید دفترچه راهنمای آن را مطالعه کنید. البته اگر خودرو را تحت‌فشار قرار می‌دهید و یا بارهای سنگین با آن حمل می‌کنید بهتر است روغن گیربکس را زودتر تعویض کنید.
از جمله شرایط تحت‌فشار یک خودرو می‌توان به تردد روزمره در ترافیک‌های سنگین، حمل بارهای زیاد و... اشاره کرد. به منظور تشخیص راحت روغن‌های به‌کار رفته در خودروها، از رنگ‌های مشخصی در تهیه آن‌ها استفاده می‌شود و معمولا روغن واسکازین جدید با رنگ قرمز تیره مشخص می‌شود.
با گذشت زمان و کاهش کیفیت روغن یادشده معمولا رنگ آن به قهوه‌ای تیره متمایل می‌شود که این امر یکی از نشانه‌های فرا رسیدن زمان تعویض روغن گیربکس خواهد بود.
